Պատմություն

Ղևոնդ Ալիշան

Ղևոնդ Ալիշանը իր «Մովսես Խորենացին և իր Հայոց պատմությունը» աշխատության մեջ  նշում է Մովսես Խորենացու  պատմաբան, բանաստեղծ,  լեզվաբան լինելը: Իսկապես նրան պետք է հռչակենք Թագավոր, քանի որ նա այնքան բան է արել մեր Հայ ազգի, ժողովրդի համար, բացի այդ նա աստվածապաշտ և իմաստուն էր եղել: Մովսեսը 4-որորդ դարի վերջին կամ(370)-թ Տարոն գավառի  Խորեն կամ Խորնի անվանում հետագայում հռչակվեց Խորենացի: Նա օրեցօր ավելի ու ավելի էր աճում ու իր մտքերը ավելի էին հզորանում:  Բոլորը նրա աճելու ու խելքի համար  միշտ նրա կենացն էին խմում: Մովսեսը սովորացնում էր իր շրջապատին հայերեն գրել և կարդալ: Եկավ մի ժամանակ, երբ նա սկսեց խորանալ գրքերի մեջ ու սկսեց գրքեր կարդալ, գրել և այդպես շարունակ: Նա չէր փոշմանում իր ընտրած ուղղուց, քանի որ նա սիրում էր իր գործը իր զբաղմունքը, որը մեզ պարքևեց մի մեծ կյանք ու Մովսեսի շնորհիվ հիմա մենք կարդում ենք գրքեր, գրքեր, որոնք մեզ պարքևում են տեղեկություններ մեր Հայոց Պատմության մասին: Բացի գրելուց Մովսեսը երգում էլ էր: Նա սպասում էր թե, երբ է լույսը բացվելու, որ նրան գրկեն համբուրեն ու սկսեն իրենց հարցերը տալ: Նա մեծ հպարտությամբ էր ներկայացնում Արշակունիների հզորացման ժամանակաշրջանը:Նա շատ տխուր էր Արշակունիների համար և այդ պատճառով այստեղ մի հատված կա, որը ինքնստինքյա իմ մոտ հուզմունք առաջացրեց ՝ «Աչվներս արցունքի աղբյուր, շրթունքս ողբոց երգարան դարձան»: Նրա հայրենասիրություննը երևում է հետևյալ խոսքերում: Իսկապես նրան պետք է հռչակենք Թագավոր:Մովսես  Խորենացին այստեղ շատ էր խորացել դպրության մեջ և սիրում էր իր աշխատանքը: Նրա շարակաները իմաստ ունեին և նա շատ գերազանց ոգի և ճաշակ ուներ:  Սուրբ Սահակ և Մեսրոպի բեռնելուց հետո եկավ  Խորենացին, և նա ուզել է մնացածի կյանքով ապրել՝ այսինքն  Խորենացին ուզեցել է իրենց  ճաբով անցնել: Խորենացին վշտացած էր, որովհետև Հայաստանին վտանգ էր սպասում՝ մի կողմից պարսից հալածանքը, մյուս կողմից նախարարների անհոգությունը և թշնամությունը միմիյանց նկատմամբ, իսկ մյուս կողմից…

30 տարի շարունակ Խորենացին քաշվել էր Էջմիածինի սուրբ Շողակաթ եկեղեցին: Գրել է շատ շարականներ երգեր և ժողովուրդը ուշադիր լսել և ապշել է նրա խաղով ու երաժշտությամբ: Հայաստանը իր հաղթական գանձը գտնելն, ինչպե՞ս պատմե գրիչ: